Wypadek przy pracy – i co dalej?

09.04.2020

W budownictwie zagrożenia wypadkowe są bardzo duże, a skala naruszeń przepisów bhp niestety ciągle wysoka. Jak postępować, gdy wydarzy się wypadek przy pracy?

 

W większości zakładów sporządzano opis wypadku przynajmniej raz. Przybliżamy złożoność zagadnień dotyczących ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (dla osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę).

 

Fot. stock.adobe / wellphoto

Sposób postępowania, gdy wydarzy się wypadek

Obowiązki
 

Pracownik poszkodowany (jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala) jest obowiązany:

  • opuścić miejsce zagrożenia;
  • poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego (majstra, kierownika, pracodawcę – w zależności z kim jest to najłatwiejsze).

Inny pracownik (np. będący świadkiem zdarzenia) powinien:

  • usunąć zagrożenie, które było bezpośrednią przyczyną wypadku, pamiętając przy tym o własnym bezpieczeństwie;
  • udzielić poszkodowanemu pomocy medycznej;
  • wezwać na miejsce zdarzenia pogotowie ratunkowe (jeśli zachodzi konieczność);
  • poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego.

Pracodawca jest obowiązany:

  • Podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie oraz zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.
  • Zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający: dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych; uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane; dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.
  • Zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy (pisemnie lub dzwoniąc pod numer telefonu wskazany na stronach internetowych okręgowych inspektoratów pracy) i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
  • Ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku.
  • Po zakończeniu postępowania powypadkowego zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.
  • Prowadzić rejestr wypadków przy pracy.
  • Przechowywać protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.
     

Dokonanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, które spowodowały wypadek
 

Po dokonaniu oględzin miejsca wypadku i po sporządzeniu, jeśli zachodzi potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku pracodawca wyraża zgodę na dokonanie zmian położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, które spowodowały wypadek, po uzgodnieniu z właściwym inspektorem pracy i, w sytuacji zaistnienia wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego, ze społecznym inspektorem pracy w sytuacji zaistnienia wypadku pojedynczego, powodującego czasową niezdolność do pracy (wypadek lekki).

Zobacz: Mniej ciężkich wypadków przy pracy
 

 Definicje

  1.  Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą, podczas lub w związku z:
  • wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
  • wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
  • pozostawaniem pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

      2. Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

  • w czasie podróży służbowej;
  • podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
  • przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

       3. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie   nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.

      4. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu.

       5. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, w którym w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.

UWAGA
 

Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania ww. zgody jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.
 

Powołanie zespołu powypadkowego
 

  • W celu ustalenia okoliczności i przyczyny wypadku pracodawca powołuje zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy.
  • U pracodawcy, który nie ma obowiązku tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy (zatrudniający do 100 pracowników), w skład zespołu powypadkowego zamiast pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy, albo specjalista spoza zakładu pracy.
  • U pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast społecznego inspektora pracy, jako członek zespołu, wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z przepisami dotyczącymi szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

UWAGA
 

Jeżeli pracodawca nie może dopełnić obowiązku utworzenia zespołu powypadkowego w składzie dwuosobowym, ze względu na małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy.

Sprawdź też: Wypadek przy pracy na budowie – możliwe roszczenia wobec inżynierów budownictwa

Obowiązki zespołu powypadkowego
 

  • Dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku.
  • Sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku.
  • Wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego (jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala).
  • Zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku.
  • Zasięgnąć opinii lekarza w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku.
  • Dokonać prawnej kwalifikacji wypadku.
  • Określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.
  • Sporządzić po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku (nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku) protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy.
  • Zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem.
  • Niezwłocznie doręczyć pracodawcy, w celu zatwierdzenia, protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową (zdjęcia, szkice, przesłuchania, dokumentacja medyczna).

UWAGA

  • Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku w terminie późniejszym niż 14 dni (od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku), wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, wymaga podania przyczyn tego opóźnienia w treści protokołu powypadkowego.
  • Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie egzemplarzy.
  • Do protokołu powypadkowego dołącza się zapis wyjaśnień poszkodowanego i informacji uzyskanych od świadków wypadku, a także inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności pisemną opinię lekarza lub innych specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku, również odrębne zdanie złożone przez członka zespołu powypadkowego stanowiące integralną część protokołu powypadkowego.
  • Stwierdzenie w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.

Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy
 

W protokole zespół powypadkowy wpisuje:

  • dane pracodawcy;
  • ustalone okoliczności wypadku;
  • ustalone przyczyny wypadku (bezpośrednie i pośrednie);
  • przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy naruszone osobno przez pracodawcę i pracownika;
  • skutki wypadku (zgodnie z dokumentacją medyczną);
  • klasyfikację prawną wypadku wraz z uzasadnieniem (wskazanie, czy jest lub nie jest to wypadek przy pracy/wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy);
  • propozycję wniosków profilaktycznych (działania i środki zapobiegające podobnym wypadkom);
  • ewentualne przeszkody i trudności, które uniemożliwiły zespołowi powypadkowemu sporządzenie protokolu w wymaganym terminie 14 dni.

UWAGA
 

Podczas ustalania przyczyny wypadku (bezpośrednich i pośrednich) pomocna może być końcowa tabela (znajdująca się w załączniku nr 2 do rozporządzenia zatytułowana „Przyczyny wypadku – klasyfikacja i oznaczenia kodowe”) rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 14, poz. 80 ze zmianami oraz z 2019 r. poz. 1106).

Czytaj też: Przyczyny wypadków na rusztowaniach
 

Postępowanie z protokołem powypadkowym (wzór poniżej)
 

  • W terminie nie dłuższym niż 5 dni od dnia sporządzenia pracodawca zatwierdza protokół powypadkowy.
  • Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie doręcza poszkodowanemu pracownikowi, a w razie wypadku śmiertelnego – członkom rodziny zmarłego pracownika.

UWAGA

  • Jeżeli do treści protokołu powypadkowego zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika, pracodawca zwraca zespołowi powypadkowemu niezatwierdzony protokół powypadkowy w celu jego wyjaśnienia i/lub uzupełnienia.
  • Po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień w terminie nie dłuższym niż 5 dni zespół powypadkowy sporządza nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół powypadkowy niezatwierdzony przez pracodawcę.
  • Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca niezwłocznie doręcza właściwemu inspektorowi pracy.
  • Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez właściwego inspektora pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku.

 Krótki opis wypadku zamieszczony w protokole powypadkowym

  Poszkodowany wraz ze współpracownikami miał za zadanie dokonać wymontowania istniejących stalowych drzwi   garażowych i  zamontowania nowych (segmentowe unoszone do góry). Początkowo zdemontowano elementy  istniejących drzwi po czym, z  wykorzystaniem szlifierki kątowej, rozpoczęto usuwanie płyty wystającej z  sufitu. Praca  była wykonywana z wykorzystaniem rusztowania na wysokości około 1 m. Po wycięciu kilku centymetrów płyty  i chwilowym zatrzymaniu pracy sufit runął. Poszkodowany spadł z  rusztowania i  został przygnieciony przez gruz powstały po upadku stropu żelbetonowego na posadzkę betonową pomieszczenia garażu wozu strażackiego. Współpracownicy oraz członkowie Ochotniczej Straży Pożarnej w  Xx pomogli poszkodowanemu wydostać się ze zwałowiska. Poszkodowany został przewieziony do szpitala w Yy

Statystyczna karta wypadku przy pracy (wzór poniżej)

  1. Na podstawie zatwierdzonego protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, w których stwierdzono, że wypadek jest wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem przy pracy, sporządza się statystyczną kartę wypadku przy pracy.
  2. Pracodawca przekazuje w formie elektronicznej na portal sprawozdawczy Głównego Urzędu Statystycznego:
  • wypełnioną część I statystycznej karty w terminie do 15 dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy;
  • wypełnioną część II (uzupełniającą) statystycznej karty nie później niż z upływem 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia protokołu powypadkowego.

Przyczyny wypadku przy pracy (opisanego w artykule) ustalone przez zespół powypadkowy

  • Brak szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (wstępnych i okresowych).
  • Brak badań lekarskich.
  • Nieznajomość zagrożenia (doprowadzono do przecięcia zbrojenia belki stropowej).
  • Zaskoczenie niespodziewaną sytuacją.

Bibliografia

  1. Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1205).
  2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zmianami z 2019 r. poz. 1043).
  3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 105, poz. 870).
  4. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. z 2019 r. poz. 1071).
  5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. Nr 14, poz. 80 ze zmianami oraz z 2019 r. poz. 1106).

 

Janusz Bednarczyk

Postępowanie z protokołem powypadkowym

Statystyczna karta wypadku przy pracy
 

 

 

www.facebook.com

www.piib.org.pl

www.kreatorbudownictwaroku.pl

www.izbudujemy.pl

Kanał na YouTube

Profil linked.in