Inżynierowie nadal mają problemy z organami nadzoru budowlanego spowodowane niewłaściwym stosowaniem przepisów Prawa budowlanego w zakresie istotnych i nieistotnych odstąpień.
Zgodnie z art. 36a ust. 5 ustawy – Prawo budowlane:
5. Nieistotne odstąpienie od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę nie wymaga uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę i jest dopuszczalne, o ile nie dotyczy:
1) zakresu objętego projektem zagospodarowania działki lub terenu,
2) charakterystycznych parametrów obiektu budowlanego: kubatury, powierzchni zabudowy, wysokości, długości, szerokości i liczby kondygnacji,
3) (uchylony),
4) (uchylony),
5) zapewnienia warunków niezbędnych do korzystania z tego obiektu przez osoby niepełnosprawne,
6) zmiany zamierzonego sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części,
7) ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu
oraz nie wymaga uzyskania opinii, uzgodnień, pozwoleń i innych dokumentów, wymaganych przepisami szczególnymi.
W przepisie tym nie ma mowy o jakiejś tolerancji. Dlatego każda zmiana w stosunku do zatwierdzonego projektu budowlanego w zakresie określonym w ust. 5 wymaga wcześniejszego uzyskania decyzji o zmianie pozwolenia na budowę według art. 36a ust. 1.
Zgodnie z art. 36a ust. 6 ustawy – Prawo budowlane:
6. Projektant dokonuje kwalifikacji zamierzonego odstąpienia oraz jest obowiązany zamieścić w projekcie budowlanym odpowiednie informacje (rysunek i opis) dotyczące odstąpienia, o którym mowa w ust. 5.
Projektant dokonuje kwalifikacji odstąpienia. Nie może jednak robić tego w sposób dowolny, na podstawie własnego uznania. Musi wziąć pod uwagę przepisy ust. 5. Jest to wyraźnie wskazane w ust. 6.
Ostatecznej oceny dokonuje organ nadzoru budowlanego zgodnie z art. 84 ust. 1 pkt 1 ustawy. Jeżeli organ nadzoru budowlanego uzna, że odstąpienia są istotne, niezależnie od kwalifikacji dokonanej przez projektanta powstają skutki prawne dla inwestora przewidziane w Prawie budowlanym. Inwestor ponosi konsekwencje istotnego odstąpienia. W skrajnym przypadku może dojść do rozbiórki części obiektu. Natomiast osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne na budowie podlegają odpowiedzialności zawodowej. Moim zdaniem, jeżeli kierownik dopuścił się istotnych odstąpień bez kwalifikacji projektanta, albo mimo zakwalifikowania odstąpień jako istotne, jest za to odpowiedzialny. Natomiast jeżeli projektant zakwalifikował odstąpienie jako nieistotne, a później się okaże, że one są istotne, to odpowiedzialność ponosi projektant. Zakwalifikowanie odstąpień jako nieistotne przez projektanta zdejmuje odpowiedzialność z kierownika budowy.
Jeżeli inwestor dozna szkody z powodu stwierdzenia istotnych odstąpień, będzie miał pełne prawo dochodzić odszkodowania od osoby, która ponosi odpowiedzialność za te odstąpienia.Straty mogą być tu znaczne. Wchodzi w grę koszt opracowania projektowego, robót budowlanych, które zostały niepotrzebnie wykonane, robót budowlanych, które trzeba wykonać, żeby doprowadzić do stanu zgodnego z prawem, i ewentualnie kary z tytułu nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli obowiązkowej przed wydaniem pozwolenia na użytkowanie. W przypadku istotnych odstąpień kary te są wymierzane tylko wtedy, kiedy istotne odstąpienie jest jednocześnie nieprawidłowością określoną w art. 59a ust. 2 ustawy i jest stwierdzone podczas obowiązkowej kontroli.
Katalog istotnych odstąpień określony w art. 36a ust. 5 nie pokrywa się z katalogiem nieprawidłowości określonych w art. 59a ust. 2.
Obowiązkowa kontrola jest przeprowadzana na wezwanie inwestora przed wydaniem pozwolenia na użytkowanie. Do wniosku o pozwolenie na użytkowanie inwestor załącza m.in. oświadczenie kierownika budowy.Zgodnie z art. 57 ust. 2 ustawy – Prawo budowlane:
2. W razie zmian nieodstępujących w sposób istotny od zatwierdzonego projektu lub warunków pozwolenia na budowę, dokonanych podczas wykonywania robót, do zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, należy dołączyć kopie rysunków wchodzących w skład zatwierdzonego projektu budowlanego, z naniesionymi zmianami, a w razie potrzeby także uzupełniający opis. W takim przypadku oświadczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a, powinno być potwierdzone przez projektanta i inspektora nadzoru inwestorskiego, jeżeli został ustanowiony.
Gdyby nie było oświadczenia kierownika budowy, nie byłoby kontroli obowiązkowej i nie byłoby kary z tytułu nieprawidłowości.
Jeżeli inwestor zapłaci karę z powodu stwierdzonych podczas obowiązkowej kontroli nieprawidłowości, wina osób pełniących samodzielne funkcje techniczne na budowie jest oczywista. Kary z tytułu stwierdzonych nieprawidłowości mogą być znaczne. Karę od każdej stwierdzonej nieprawidłowości oblicza się osobno, mnożąc 500 zł przez współczynnik kategorii obiektu (w wysokości od 1 do 15) i współczynnik wielkości (w wysokości od 1 do 2,5), określone w załączniku do ustawy. W skrajnym przypadku kara może wynieść 18 750 zł od jednej stwierdzonej nieprawidłowości. W przypadku większej liczby nieprawidłowości wyliczoną sumę mnoży się przez liczbę nieprawidłowości.
Wynika z tego, że osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie powinny dokładnie znać treść art. 36a ust. 5 i ust. 6 oraz art. 59a ust. 2 ustawy – Prawo budowlane.
mgr inż. Andrzej Stasiorowski
powiatowy inspektor nadzoru budowlanego
