Spojrzenie na nadzorowany obiekt budowlany z perspektywy wymagań stawianych wyrobom budowlanym, na przykładzie estakady na placu Daszyńskiego w Toruniu**.
Estakada im. mgr. inż. Marka Sudaka, w czasie projektowania i budowy określana jako EŻ-1, łączy ulice Żółkiewskiego i Szosę Lubicką na placu Daszyńskiego w Toruniu, stanowiąc element trójpoziomowego węzła drogowego wykonanego w ramach budowy mostu przez Wisłę wraz z drogami dojazdowymi (inwestor: Miejski Zarząd Dróg w Toruniu). Została wybudowana od lutego 2011 r. do sierpnia 2013 r.
Charakterystyka obiektu. Estakada stanowi drogowy obiekt mostowy, sześcioprzęsłowy, o długości całkowitej i przęsłach rozpiętości 34 m + 80 m + 34 m + 34 m + 80 m + 34 m. Obiekt w planie ma geometrię w kształcie litery „S” ze spadkami podłużnymi jezdni od –5% do +5%. Estakada EŻ-1 wraz z murami oporowymi stanowi ciąg obiektów inżynierskich o łącznej długości 510 m. Szerokość całkowita 10,2 m, szerokość jezdni 2 x 3,5 m, szerokość między krawężnikami 8 m, wyniesione pobocza (kapy chodnikowe) po 1,1 m, które zostały wyposażone w bariery energochłonne, ekrany akustyczne i przeciwporażeniowe.
Fot. 1 Estakada im. mgr. inż. Marka Sudaka po oddaniu do użytkowania
Konstrukcję nośną stanowią cztery dźwigary stalowe w rozstawie co 2,8 m (ruszt belkowy ciągły) i stałej wysokości 1 m, zespolone z żelbetową płytą pomostu grubości 20 cm i zakotwione w przyczółkach. Ustrój nośny przęseł jest podwieszony wantami do pylonów w osiach podpór nr 2 i 6 i oparty na łożyskach elastomerowych. Przyczółki i filary pośrednie są żelbetowe. Nad asymetryczną podporą w kształcie cyfry „7” wykonano dylatację modułową. Pozostałe filary wykonano w kształcie litery „V”. Ławy posadowiono na palach wierconych średnicy 800 mm i 1200 mm, długości 13–21 m. Nawierzchnię jezdni stanowi asfalt lany, ułożony bezpośrednio na izolacji wodoszczelnej typu MMA. Asfalt jest jednocześnie warstwą ochronną wykonanej izolacji MMA.
Projektant: mgr inż. Marek Sudak, Pont-Projekt Sp. z o.o.
Sprawdzający i pełniący nadzór autorski: mgr inż. Krzysztof Wąchalski Pont-Projekt Sp. z o.o.
Wykonawca robót: Strabag Sp. z o.o. (lider konsorcjum).
Kierownicy budowy: mgr inż. Jarosław Kornaś (2010–2012) i mgr inż. Zbigniew Szubski.
Kierownicy robót mostowych na placu Daszyńskiego: mgr inż. Piotr Sobociński, mgr inż. Jarosław Kornaś, mgr inż. Rafał Labocha.
Nadzór inwestorski: DHV Polska Sp. z o.o.
Inspektor nadzoru robót mostowych na placu Daszyńskiego: inż. Krzysztof Dudek.
Fot. 2 Elementy pojedynczej wanty systemu podwieszenia VSL spełniającej podwyższone wymagania w stosunku do wymagań określonych w aprobacie technicznej
Wymagania przepisów w zakresie wyrobów budowlanych przed rozpoczęciem inwestycji – wybrane zagadnienia
Definicje wyrobu i materiału
Wyrób budowlany zgodnie z ustawą o wyrobach budowlanych [1] to rzecz ruchoma, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczona do obrotu, wytworzona w celu zastosowania w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzana do obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym integralną całość użytkową i mającą wpływ na spełnienie wymagań podstawowych, o których mowa w art. 5 ust.1 pkt 1 ustawy – Prawo budowlane. Określenia stanowiące uszczegółowienie definicji wyrobu budowlanego zostały przedstawione w materiałach ITB [2], gdzie:
Wyroby budowlane – Określenie to odnosi się do wyrobów, które są wytwarzane w celu wbudowania ich w obiekty na stałe i jako takie wprowadzane na rynek. Stosowane w dokumentach interpretacyjnych określenia „wyroby budowlane” lub „wyroby” obejmują materiały, elementy budowlane i komponenty (pojedyncze lub w zestawach) systemów prefabrykowanych lub instalacji, które umożliwiają spełnienie przez obiekt wymagań podstawowych. Wbudowanie wyrobu w obiekt na stałe oznacza, że jego usunięcie obniża potencjalne właściwości użytkowe obiektu oraz że jego demontaż lub wymiana są czynnościami z zakresu robót budowlanych.
Zwróćmy uwagę, że pojęcie „wyrób budowlany” przysługuje wyrobom umieszczonym w wykazie ogłoszonym w obwieszczeniu [3]. Pozostałe „wyroby” do stosowania w budownictwie, lecz nieujęte w przedmiotowym obwieszczeniu, jak np. instalacja oświetleniowa obiektu mostowego, rozjazd kolejowy wybudowanej linii kolejowej, stanowią „wyroby” umożliwiające obiektowi spełnienie wymagań podstawowych w budownictwie, jednak podlegające wymaganiom przepisów ustawy o systemie oceny zgodności [4]. Wymagania te zostały przeniesione do ustawy [4] z innych dyrektyw europejskich, odpowiednio: 73/23 (2006/95) Urządzenia elektryczne niskonapięciowe i 2001/16 Interoperacyjność transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnych.
Fot. 3 Próbki lin Bridon jako komponent systemu want do zastosowania w estakadzie, po przeprowadzeniu prób wytrzymałościowych w Instytucie EMPA w Zurychu
Uszczegółowiając określenia dotyczące wyrobów budowlanych przedstawione w [2]:
Materiał budowlany – wyrób budowlany przeznaczony do dalszego przetworzenia, tzn. do wykonania budowli lub komponentu budowlanego, np. cement, pręty zbrojeniowe.
Komponent – wyrób, który po połączeniu z jednym lub większą ilością innych wyrobów tworzy „zestaw”.
Zestaw – wyrób budowlany składający się z co najmniej dwóch oddzielnych komponentów, które muszą być zastosowane łącznie, aby mogły zostać w sposób trwały wbudowane w obiekt budowlany. Zestaw musi być wprowadzony na rynek w sposób umożliwiający jego zakup w jednej transakcji.
Pojęcie „materiały” jest bardzo wieloznaczne. Zdefiniowano je jeszcze w dwóch dokumentach kontraktowych, gdzie w ogólnych warunkach kontraktu przywołanych na podstawie określeń FIDIC, tzw. czerwona książka, „materiały” oznaczają: przedmioty wszelkiego rodzaju, które wykonawca ma dostarczyć na mocy kontraktu, z wyjątkiem urządzeń, przeznaczone do utworzenia lub tworzące część robót stałych, włącznie z materiałami niewymagającymi montażu; natomiast według szczegółowych specyfikacji technicznych na budowę obiektów inżynierskich na kontrakcie materiały to: wszelkie tworzywa niezbędne do wykonania robót, zgodnie z dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi, zaakceptowane przez inżyniera.
UWAGA 1: Nie wszystkie wyroby stosowane w budownictwie stanowią wyrób budowlany.
UWAGA 2: Wieloznaczność przedstawionych definicji skłania do dyskusji nad wprowadzeniem w słowniczku ustawy o wyrobach budowlanych pojęcia materiał budowlany.
Fot. 4 Elementy systemu zakotwienia want firmy VSL po wbudowaniu w obiekt
Trwałość materiałowa elementów estakady
Dla opisanych na wstępie artykułu elementów konstrukcji estakady, zgodnie z obowiązującym § 154 ust. 1 rozporządzenia [5]: „Materiały użyte do budowy powinny zapewnić trwałość odpowiednio do przyjętych okresów użytkowania poszczególnych elementów obiektów inżynierskich”. Minimalne okresy użytkowania elementów zaprojektowanej i wybudowanej estakady, a tym samym wymagania trwałościowe dla wbudowanych wyrobów, zgodnie z § 153 ust. 2 WT, przedstawia tabela.
UWAGA 3: Ustawodawca nie określił minimalnych okresów użytkowania dla połączeń między elementami obiektu inżynierskiego.
Wymagania dokumentacji kontraktu w zakresie wyrobów
Umowa na wykonanie zadania pn. „Budowa mostu drogowego w Toruniu wraz z drogami dojazdowymi” została zawarta w dniu 14 października 2010 r. pomiędzy Miejskim Zarządem Dróg w Toruniu a Strabag Sp. z o.o. z Pruszkowa. Umowa określiła hierarchię dokumentacji kontraktowej, w tym dla wymagań w zakresie wyrobów budowlanych.
Pozwolenie na budowę
Przedmiot umowy został określony decyzją Wojewody Kujawsko-Pomorskiego o pozwoleniu na budowę na wykonanie zadania, która stała się prawomocna 24 listopada 2009 r. W decyzji tej inwestor otrzymał m.in. warunek, żeby „do budowy stosować materiały spełniające określone normy i posiadające wymagane prawem atesty”.
Tab. Trwałość materiałowa elementów estakady
|
Lp.
|
Element obiektu
|
Przepis WT
|
Minimalny okres użytkowania w latach |
|
1
|
Przyczółki masywne i konstrukcje oporowe
|
§ 153 ust. 2 pkt 2
|
100
|
|
2
|
Podpory wiaduktów
|
§ 153 ust. 2 pkt 3
|
60
|
|
3
|
Ustroje nośne przęseł belkowych z pomostem lekkim
|
§ 153 ust. 2 pkt 5 lit. b)
|
60
|
|
4
|
Pomosty lekkie – o grubości mniejszej niż 25 cm
|
§ 153 ust. 2 pkt 7 lit. b)
|
30
|
|
5
|
Izolacje wodoszczelne pomostów lekkich
|
§ 153 ust. 2 pkt 8
|
20
|
|
6
|
Płyty chodnikowe i belki podporęczowe
|
§ 153 ust. 2 pkt 10
|
20
|
|
7
|
Nawierzchnia jezdni jako warstwa ochronna izolacji
|
§ 153 ust. 2 pkt 11
|
20
|
|
8
|
Urządzenia dylatacyjne
|
§ 153 ust. 2 pkt 12
|
20
|
|
9
|
Urządzenia odwadniające
|
§ 153 ust. 2 pkt 13
|
25
|
|
10
|
Łożyska elastomerowe
|
§ 153 ust. 2 pkt 14 lit. b)
|
20
|
|
11
|
Malarska powłoka ochronna konstr. stalowych nowych
|
§ 153 ust. 2 pkt 15 lit. a)
|
15
|
|
12
|
Osłony sieci trakcyjnej i bariery
|
§ 153 ust. 2 pkt 16
|
20
|
|
13
|
Balustrady
|
§ 153 ust. 2 pkt 17
|
30
|
Zmiany przepisów w zakresie wyrobów budowlanych a umowa
W dalszej części umowy inwestor dopuścił możliwość zmiany jej postanowień w stosunku do treści oferty wykonawcy, np. w zakresie zmian technologicznych spowodowanych koniecznością zrealizowania przedmiotu umowy przy zastosowaniu innych rozwiązań technicznych lub materiałowych ze względu na zmiany obowiązującego prawa.
Od uprawomocnienia się pozwolenia na budowę w listopadzie 2009 r. do czasu oddania estakady do użytkowania w dniu 30 sierpnia 2013 r. kilkakrotnie zmieniały się WT – przepisy rozporządzenia [5], które dotyczyły:
– barier ochronnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 65, poz. 407, 408, 411) – zmiana od dnia 29 kwietnia 2010 r.;
– ekranów przeciwhałasowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 528) – zmiana od dnia 22 maja 2013 r.
Zmiany w zakresie barier i ekranów uwzględniono w trakcie prowadzonego nadzoru z odpowiednim wyprzedzeniem, przed oddaniem estakady do użytkowania.
Od dnia 1 lipca 2013 r. zmieniły się przepisy unijne w zakresie obowiązującej dyrektywy wyrobów budowlanych (DWB). Stara dyrektywa [6] została zastąpiona rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającym zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającym dyrektywę Rady 89/106/EWG. Pierwszy komunikat MTBiGM [8] dotyczący uchylenia DWB, brzmiał:
(…) Oznacza to, że wszystkie wyroby budowlane wprowadzone do obrotu z oznakowaniem CE przed 1 lipca br., a więc wyroby dostarczone przed tą datą dystrybutorom (sprzedawcom) lub użytkownikom, a także wyroby w magazynach producentów i importerów oferowane do zakupu jako wyroby gotowe, o ile spełniają one wymagania wynikające z ustawy o wyrobach budowlanych, mogą być przekazywane do dalszej dystrybucji lub użytkowania bez konieczności sporządzania dla tych wyrobów deklaracji właściwości użytkowych oraz dokonywania zmian w oznakowaniu CE i informacji towarzyszącej temu oznakowaniu.
W ustawie o wyrobach budowlanych (Dz.U. z 2013 r. poz. 898) zmiany te zaczęły obowiązywać od 23 sierpnia 2013 r. Jednak nie miały one większego wpływu dla będącej już na ukończeniu estakady, gdyż 100% wbudowanych lub przewidzianych do wbudowania w obiekt wyrobów budowlanych zostało wyprodukowanych przed 30 czerwca 2013 r. i uprzednio pozytywnie zweryfikowanych przez nadzór inwestorski. Nowe wymagania miały znaczenie dla znikomej ilości wyrobów budowlanych, planowanych do zastosowania w pozostałych obiektach przed oddaniem do użytkowania całej inwestycji 9 grudnia 2013 r.
Fot. 5 Przykład oznakowania wyrobu znakiem CE przez niemieckiego producenta
Fot. 6 Przykład oznakowania wyrobu znakiem budowlanym B
Ogólne warunki kontraktu
Ogólne warunki kontraktu w zakresie wyrobów, a dokładnie w części dotyczącej materiałów i urządzeń, przyjęto z wymagań określonych w opracowaniu „Warunki kontraktowe dla budowy dla robót inżynieryjno–budowlanych projektowanych przez zamawiającego” (wyd. 4, angielsko-polskie niezmienione, 2008, tzw. czerwona książka, rozdział 7 „Urządzenia, materiały i wykonawstwo” oraz klauzula 8.10. „Zapłata za urządzenia i materiały w przypadku zawieszenia”).
Specyfikacje techniczne
Ogólne i szczegółowe specyfikacje techniczne opracował w marcu 2009 r. wielobranżowy zespół projektowy pod kierunkiem głównego projektanta całego zadania inż. Pawła Iwańskiego (Kontrakt Sp. z o.o.). Wymagania ogólne D-M-00.00.00 szczegółowej specyfikacji technicznej w pkt 2 Materiały określiły, jakie wyroby budowlane nadają się do zastosowania i będą dopuszczone w trakcie budowy. Zgodnie z przyjętymi standardami dodatkowe warunki materiałowe uszczegółowiły podpunkty:
2.1. Źródła uzyskania materiałów
2.2. Pozyskanie materiałów miejscowych
2.3. Materiały nieodpowiadające wymaganiom
2.4. Wariantowe stosowanie materiałów
2.5. Przechowywanie i składowanie materiałów
2.6. Inspekcja wytwórni materiałów
2.7. Materiały pochodzące z rozbiórki
Wymagania szczegółowe dla wykonania robót mostowych określiły 82 szczegółowe specyfikacje techniczne, opisane od D-00.00.01 do M-20.01.41.
Fot. 7 Próbka zastosowanego zestawu przeciwwodnej izolacji natryskowej na bazie metakrylanu metylu (technologia MMA)
Dokumentacja projektowa
Projekt budowlany i wykonawczy estakady opracowano w końcu 2008 r. Obydwa projekty w swoich opisach technicznych w zakresie wymagań dotyczących wyrobów budowlanych zawierały zapis następującej treści: „Wszystkie użyte materiały i systemy do budowy niniejszego wiaduktu winny być zgodne z PN lub posiadać aktualną aprobatę techniczną IBDiM w Warszawie”.
Inne dokumenty budowy dotyczące wyrobów
W trakcie realizacji budowy obie strony umowy, zamawiający w osobach inżyniera projektu (kontraktu) i inspektorów nadzoru oraz generalny wykonawca w osobie kierownika budowy oraz kierowników robót, uznawały m.in. następujące dokumenty o charakterze informacyjnym:
– zestawienia materiałów stanowiące załącznik do miesięcznego raportu generalnego wykonawcy;
– protokoły z inspekcji branży mostowej zawierające zalecenia, dotyczące m.in. stosowania i jakości wyrobów budowlanych, sporządzane raz w miesiącu, w obecności kierownika budowy i kierowników robót mostowych przez zespół inspektorów mostowych w składzie: Bernard Glapiak, Andrzej Kowalski i KrzysztofDudek.
Nadzór inwestorski nad wyrobami budowlanymi
Rola inspektora nadzoru inwestorskiego w zakresie nadzoru nad wyrobami budowlanymi jest szczególna, gdyż zgodnie z art. 25 pkt 2 ustawy – Prawo budowlane [9] każdy inspektor nadzoru inwestorskiego jest obowiązany sprawdzać jakość wbudowanych wyrobów, a w szczególności zapobiegać zastosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie.
W początkowej fazie inwestycji oraz przed oddaniem do użytkowania estakady zostały przeprowadzone szkolenia dla inspektorów nadzoru i przedstawicieli wykonawcy w zakresie wymagań dla wyrobów budowlanych określonych przepisami i dokumentacją kontraktu.
Opiniowanie wyrobów przed ich zastosowaniem
Wskazałem, że przewidziane do wbudowania w obiekt wyroby budowlane wyprodukowane przed 30 czerwca 2013 r. musiały uprzednio przejść pozytywną weryfikację.
Według procedur obowiązujących na kontrakcie wykonawca, chcąc zastosować wyrób budowlany w konkretnym obiekcie, występował do Inżyniera projektu z wnioskiem o zatwierdzenie danego materiału (wyrobu budowlanego), załączając do wystąpienia dokumenty producenta, które powinny świadczyć o spełnieniu wymagań stawianych danemu materiałowi (wyrobowi budowlanemu) do zastosowania w konkretnym elemencie obiektu.
Przed zatwierdzeniem każdego materiału (wyrobu budowlanego) inżynier projektu kierował wniosek wykonawcy do zaopiniowania przez właściwych inspektorów nadzoru, a po uzyskaniu opinii podejmował decyzję w sprawie jego zatwierdzenia.
Inspektorzy nadzoru na podstawie załączonych przez wykonawcę dokumentów dla materiału (wyrobu budowlanego) poddawali je formalnemu sprawdzeniu pod względem zgodności:
– z przepisami ustawy o wyrobach budowlanych [1], a w przypadkach wyrobów z innych „niebudowlanych” dyrektyw zgodności z ustawą o systemie oceny zgodności [4];
– z dokumentacją kontraktową, tj. szczegółowymi specyfikacjami technicznymi, i dokumentacją projektową – projektem wykonawczym i projektem budowlanym.
Sprawdzanie dokumentów dotyczących materiałów (wyrobów) budowlanych przed ich zastosowaniem niewątpliwie stanowi jedną z czynności inspektora nadzorusłużących zapobieganiu zastosowania wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie, zgodnie z art. 25 pkt 2 ustawy [9].
Do najczęstszych nieprawidłowości w tym zakresie należały:
– niezgodności parametrów technicznych wnioskowanych materiałów (wyrobów) opisanych w aprobatach technicznych lub kartach technologicznych z wymaganiami szczegółowych specyfikacji technicznych lub projektu wykonawczego;
– brak załączenia aprobaty technicznej lub karty technologicznej, co uniemożliwiało porównanie parametrów wnioskowanego materiału (wyrobu) z dokumentacją kontraktową;
– brak certyfikatu zgodności lub deklaracji zgodności producenta;
– nieważna aprobata techniczna producenta (w przypadku upływającego nidługo terminu ważności aprobaty inspektorzy wydawali opinie pozytywne warunkowe);
– brak upoważnienia przez producenta spoza Polski do jego reprezentowania na terenie Polski przez wystawiającego deklarację zgodności z aprobatą techniczną lub normą;
– brak wskazania w aprobacie technicznej przedstawiciela producenta na terenie Polski, który załączał dokumenty w jego imieniu lub wystawiał deklarację zgodności;
– brak tłumaczenia załączonych dokumentów (na kontrakcie obowiązywał język polski);
– przedstawienie deklaracji zgodności na wyroby przeznaczone do stosowania w budynkach zamiast w obiektach inżynierii komunikacyjnej;
– wydawanie oświadczeń dotyczących jednostkowego stosowania wyrobów dla wyrobów przeznaczonych do powszechnego stosowania w budownictwie;
– przywoływanie w dokumentach atestacyjnych niewłaściwych specyfikacji technicznych wyrobów (np. deklaracja zgodności z indywidualną dokumentacją techniczną, oświadczenie producenta o zgodności z normą wyrobu lub aprobatą techniczną).
W przypadku wniosków wykonawcy o zastosowanie nowych technologii materiałowych lub materiałów zamiennych, o parametrach zbliżonych lub podwyższonych w stosunku do określonych w szczegółowych specyfikacjach technicznych i dokumentacji projektowej, nadzór inwestorski przed wydaniem opinii, dodatkowo uzgadniał z nadzorem autorskim dopuszczenie zastosowania takiego wyrobu budowlanego (materiału).
W ostatecznym rozrachunku wydane przez inspektorów nadzoru opinie dotyczące wyrobów (materiałów) budowlanych były pozytywne i po zatwierdzeniu przez inżyniera kontraktu zostały zastosowane i wbudowane w estakadzie oraz w pozostałych obiektach mostowych.
UWAGA 4: Dla wielu wyrobów budowlanych zgodność tylko z przepisami ustawy [1] okazała się niewystarczająca do zastosowania w obiekcie ze względu na wysokie wymagania dokumentacji projektowej i szczegółowych specyfikacji technicznych.
UWAGA 5: Zapobieganie przez inspektorów nadzoru zastosowaniu wyrobów budowlanych wadliwych i niedopuszczonych do stosowania w budownictwie w kilku przypadkach spowodowało podniesienie znajomości przepisów przez personel wykonawcy i producentów, co inspektorzy przyjęli z zadowoleniem.
Rys. 1 Załącznik W1
Rys. 2 Załącznik W2
Nadzór nad wyrobami w czasie ich stosowania
Podczas sprawdzania przez inspektorów nadzoru inwestorskiego stosowania przez wykonawcę uprzednio dopuszczonych wyrobów budowlanych głównym zadaniem było zapobieganie zastosowaniu wyrobów wadliwych.
Odbywało się to przez sprawdzanie prawidłowego oznakowania wyrobów, porównanie zgodności uprzednio deklarowanych cech z tym, co producent dostarczył na teren budowy, jakości stosowanych wyrobów budowlanych, w tym aplikacji w odpowiednich warunkach, określonych dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi wyrobów, w tym: wskazaniami aprobat technicznych, norm wyrobu, indywidualnej dokumentacji technicznej, kart technologicznych, instrukcji producenta, oraz zasadami wiedzy technicznej.
Spełnienie wymienionych wymagań podczas stosowania wyrobów w obiekcie (aplikacja, montaż, wbudowanie) wskazuje, jak odpowiedzialną funkcję na budowie pełnili kierownik budowy i kierownicy robót, którzy bezpośrednio nadzorowali pracę majstrów, brygadzistów, technologów oraz specjalistów w zakresie aplikacji materiałów.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w stosowaniu wyrobów budowlanych inspektor nadzoru najczęściej nie odbierał robót, dokonując stosownego wpisu w dzienniku budowy, a w skrajnych przypadkach nakazywał usunięcie wyrobu (materiału) z terenu budowy.
Do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości należało:
– brak oznakowania wyrobu znakiem CE lub znakiem budowlanym B;
– brak właściwego opisu towarzyszącego oznakowaniu CE lub B;
– dostawa i przechowywanie wyrobu w niewłaściwych warunkach;
– wbudowanie wyrobu (aplikacja, montaż) niezgodnie z zatwierdzoną dokumentacją technologiczną;
– wbudowanie wyrobu (aplikacja, montaż) bez zatwierdzenia dokumentacji technologicznej;
– brak właściwego połączenia poszczególnych (materiałów) komponentów wyrobu ze względu na niewłaściwe wykonawstwo robót (niezachowanie reżimów technologicznych);
– brak uzyskania pełnej zgodności wyrobu z parametrami określonymi dokumentacją projektową i specyfikacjami technicznymi ze względu na niewłaściwe wykonawstwo robót, niezachowanie technologii produkcji w wytwórni oraz niezachowanie właściwych warunków podczas transportu wyrobu.
UWAGA 6: Przy sprawdzaniu dokumentów załączanych do wniosku o zatwierdzenie wyrobu (materiału) budowlanego przed jego zastosowaniem w obiekcie zaleca się uzyskanie informacji o miejscach i sposobie znakowania wyrobu (materiału) budowlanego przez producenta.
Oddanie estakady do użytkowania
Wymagania pozwolenia na budowę i przepisów
W decyzji o pozwoleniu na budowę inwestor został zobowiązany, żeby „przed przystąpieniem do użytkowania uzyskać ostateczną decyzję o pozwoleniu na użytkowanie”.
Wniosek o udzielenie pozwolenia na użytkowanie zgodnie z art. 57 ust. 6 ustawy [9] stanowił wezwanie Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Bydgoszczy do przeprowadzenia obowiązkowej kontroli przed wydaniem decyzji. Organ nadzoru budowlanego obowiązkową kontrolę dokumentuje zgodnie z rozporządzeniem [10] w protokole obowiązkowej kontroli, który w pkt 8.3 zawiera zapis:
Wyroby budowlane (wbudowane w zakończony obiekt budowlany), szczególnie istotne dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa pożarowego, posiadają dokumenty potwierdzające ich dopuszczenie do obrotu i powszechnego albo jednostkowego stosowania w budownictwie.
Do wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwestor obowiązany był dołączyć protokoły badań i sprawdzeń, a w szczególności protokół końcowego odbioru zakończonych robót budowlanych.
Propozycja protokołu wbudowanych i sprawdzonych wyrobów budowlanych
Obydwie strony umowy na miesiąc przed obowiązkową kontrolą nadzoru budowlanego uzgodniły formę protokolarną dla wbudowanych i sprawdzonych wyrobów w formie zestawień (załączniki W1 i W2 – przykłady rys. 1 i rys. 2), które przyjął organ nadzoru budowlanego. Przy dużych inwestycjach obiektów użyteczności publicznej zestawienia wbudowanych wyrobów budowlanych mogą znacznie ułatwić pracę przedstawicieli organów nadzoru budowlanego w czasie obowiązkowej kontroli. Z praktyki autora niniejszej publikacji wynika, że umożliwiają one szybkie wytypowanie i wskazanie próbki konkretnego wyrobu budowlanego do sprawdzenia i porównania z dokumentami formalnymi znajdującymi się na budowie.
Oczywiście stosowanie protokolarnych zestawień jest fakultatywne, a zakres protokołów badań i sprawdzeń, dołączanych do wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowania, zgodnie z art. 57 ust. 8 ustawy [9], dobrze jest uzgodnić z właściwym organem nadzoru budowlanego.
Zakończenie
– Wybudowana estakada jako zbiór wzajemnie ze sobą połączonych materiałów stanowi kompletny, jednostkowy wyrób budowlany, wykonany według indywidualnej dokumentacji technicznej, dla którego producentem na miejscu budowy był wykonawca robót. Teoretycznie sprawę można więc było zakończyć jeszcze jednym końcowym oświadczeniem. Może warto się nad tym zastanowić, gdyż każdy obiekt jest jednostkowy, chociażby ze względu na jego lokalizację.
– Bez względu na literalne, ustawowe brzmienie definicji wyrobu budowlanego i fakt, że swoją funkcję celową spełnia on dopiero po wbudowaniu w sposób trwały w obiekt budowlany, to wieloznaczność definicji, rozproszenie w przepisach i zasadach wiedzy technicznej skłaniają do podjęcia działań nad ich ujednoliceniem.
– Założenia inwestycyjne należy opierać na trwałości użytkowej obiektu budowlanego z uwzględnieniem wyrobów budowlanych zapewniających spełnienie tych wymagań.
Podstawy prawne
1. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 881 z późn. zm.).
2. Seria wydawnicza ITB, „Dokumenty Wspólnoty Europejskiej dotyczące budownictwa”, zeszyty 1–20, oprac. 1994–2005.
3. Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie wykazu mandatów udzielonych przez Komisję Europejską na opracowanie europejskich norm zharmonizowanych oraz wytycznych do europejskich aprobat technicznych wraz z zakresem przedmiotowym tych mandatów (M.P. z 2004 r. Nr 32, poz. 571).
4. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935 z późn. zm.).
5. Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie (Dz.U. z 2000 r. Nr 63, poz. 735 z późn. zm.).
6. Dyrektywa Rady 89/106/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich odnoszących się do wyrobów budowlanych.
7. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG.
8. Komunikat Ministerstwa Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 8 lipca 2013 r. w sprawie warunków wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych.
9. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm.).
10. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie wzoru protokołu obowiązkowej kontroli (Dz.U. z 2004 r. Nr 132, poz. 1231).
inż. Krzysztof Dudek*
Kujawsko-Pomorska Izba
Inżynierów Budownictwa
*Dziewięć lat pracy w organach nadzoru budowlanego.
**Artykuł stanowi nawiązanie do artykułu zamieszczonego w nr. 10/2013 „IB” „Nadzór inwestorski nad robotami budowy mostu w Toruniu wraz z obiektami inżynierskimi”.
